Ráhkkan bures mátkái – vai mátki šaddá nu oadjebas go vejolaš.

Vurke dehálaš namaid ja telefonnummariid mobiilii ja atte bearrašii oktavuođadieđuid ja muital goas máhcat ruoktot fas.

Ávžžuhit du registreret oapmahaččaid dahje oktavuođaolbmuid oahppo- dahje bargobáikái ovdalgo vuolggát mátkkoštit.

Jurdil maid berret dahkat jus juoga dáhpáhuvvá. Váldde nu jođánit go vejolaš oktavuođa iežat oapmahaččaiguin ja oappo- dahje bargobáikkiin jus don leat dakkár guovllus, gosa lea deaividan lihkuhisvuohta dahje eará dáhpáhus.

Bargit galget diŋgot mátkki dan mátkefitnodaga bokte mainna oahppo- dahje bargosajis lea šiehtadus.

Idjadanmátkkiide berret páhkket smávva mátkeveskkoža, mii lea álkit olámuttus.

Maid berret páhkket:

• Elektrovnnalaš dávviriid láddenbiergasiid ja vejolaččat adapteriid
• Vuosttašveahkkedávviriid
• Lummalámppá
• Suovvanjurggona mas lea alárbma
• Suovvamáska báhtareami váste

Registrere olgoriikkaorruma Olgoriikkadepartementii ja čuovo sin mátkeráđiid.

Ráhkat áigeguovdilis heahtenummarlisttu ja vurke dan sadjagassii. Viečča sjømannskirkens nødnummerapp (mearraolbmuid girku heahtenummarapp) dahje gávnna báikkálaš heahtenummariid Wikipedias. .

Oahpa relevánta báikkálaš lágaid ja njuolggadusaid.

Iskka gustogo du pássa, ja dárbbašago visuma dahje fitnanlobi. Muhtun riikkat gáibidit ahte pássa gusto gitta 6 mánu maŋŋelgo ollet ruoktot. Vurke pássa, visuma ja eará dehálaš dokumeanttaid oadjebas báikkis ja máŋge mátkedokumeanttaid, jus datte suoláduhtát daid.

Dieđit oahppo- dahje bargobáikái jus mátkki gaskkalduvvá dahje guhkiduvvo.  

Fievrrit dálkasiid, maid dárbbašat, originála doasaid siste. Iskka apotehkas dahje doaktáris dárbbašatgo duođaštusa vai beasat váldit dálkasiid mielde dan riikii gosa leat mátkkošteame.

Iskka leatgo dus dárbbašlaš boahkut (FHI) buori áiggis ovdal mátkki.

Hága eurohpalaš buohccedáhkáduskoartta (europeisk helsetrygdekort) go áiggut fitnat EU/EØS-riikkain dahje Sveiccas.

Dárkkis makkár mátkedáhkádusa dárbbašat.

Mátkkis sáhttá leat stuorát várra hackejuvvot dahje suoláduhttot.

• Jurdil makkár dieđut dus leat fárus dihtoris, dihtordulbosis ja mobiillas. Báikkálaš eiseválddit sáhttet gáibidit beassat oaidnit daid sisdoalu. Ale fievrrit hui čiegus dieđuid jus ii leat áibbas dárbbašlaš.
• Pláne mot sáhtát oadjebasat gulahallat oahppo- dahje bargobáikkiin.
• Fuolat krypterema mátkedihtorii. Olgguldas muitosákkiid ja diskkaid ferte maiddái krypteret.
• Geahča ja iskka ahte buot prográmmat, maiddái antivirusprográmmat, leat ođasmahtton.
• Jus it leat juo dahkan dan, de lea jierpmálaš aktiveret telefovnna ja dihtordulbosa gáiddussihkkunvejolašvuođa. Seammás sáhtát jáddadit olgguldas e-poastakontoid synkroniserema.

Áimmahuša bures iežat dávviriid, vai it suoláduhte dahje vajálduhte daid. Ale guođe dávviriid geahču haga. Geavat hoteallalanja dorvovuorkká (safe). Jus lanjas ii gávdno dorvovuorká, ja don guođát dávviriid latnjii, de páhkke daid koffarii ja heŋge “ale vuorjja” lihppu uksii.

Geavat oadjebas neahta. Vaikko gii sáhttá cegget áibmofierpmádaga (wifi) ja bidjat dasa hotealla dahje girdišillju nama. Rahpat amas neahta mielddisbuktá riska. Geavat iežat mobiilaneahta jus lea vejolaš.

Geavat iežat ásahusa gáiddusbeassan čovdosa go galggat bargat. Jáddat alitbáni (bluetooth).

Leage várrogas mátkkis. Makkár ságastallamat ja elektrovnnalaš gulahallan sáhttet vuordit dassážii ollet ruoktot? Dárbbašatgo logget sisa ásahusa vuogádahkii go leat mátkkis?

Ale viečča prográmmaid ja ođastemiid dan bottago leat mátkkis.

Gulahala krypterejuvvon vugiin jus lea vejolaš.

Ale goallos iežat dávviriid báikkálaš dávviriidda nugo omd. čálániidda.

Hága alccet šearbmafiltara.

Jus du dihtor láhttegoahtá ártegit dahje eahpedábálaččat, de sáhttá mearkkašit ahte don leat hackejuvvon.

Go boađát ruoktot fas, de sáhttá leat jierpmálaš lonuhit beassansániid dain kontoin maid geavahit mátkkis. Daga dan muhtun eará dihtoris, iige dainna mii lei mielde mátkkis.